EMEK

'Ekolojik y�k�ma kar�� mücadelenin s�n�fsal temeli aç��a ç�kar�lmal�'

�STANBUL (P�nar Gay�p)
28 Temmuz 2025 Pazartesi

Orman yang�n�n�n söndürme araçlar�n�n ve yak�tlar�n �irketlerden ve ta�eronlardan temin edilmesi, OGM'nin mevcut bütçesini yang�n önlemeye de�il faize yat�rmas�, ya�ama kar�� i�leyen devlet-�irket yap�s�n�n yüzünü bir kez daha ortaya ç�kard��n� kaydeden Polen Ekoloji'den Sever, orman yang�nlar�n�n "ne yaln�zca do�a meselesi, ne de sadece bir i� güvenli�i sorunu" oldu�unu vurgulad�. "Bu yang�nlar, yaln�zca rant u�runa yak�lan ormanlar�n de�il, i�çi sa�l��n� ve ya�am�n� hiçe sayan derin bir sistem krizinin çarp�c� sembolüdür" diyen Sever, çözümün do�ay� ve eme�i savunan, yerinden kat�l�mc�, planl� ve s�n�fsal bir politik hatt�n in�as�nda yatt��n�n alt�n� çizdi.

Ülkenin birçok noktas�nda orman yang�nlar� ya�an�yor. Kimi yerlerde yang�nlar birkaç saat içerisinde kontrol alt�na al�n�rken, Bursa'da Karabük'te oldu�u gibi günlerce sürüyor, rüzgar�n etkisiyle alevler yerle�im yerlerine kadar uzan�yor.

Orman yang�nlar� bir afet. �klim krizinin etkisi, s�cakl�klar�n rekor derecede art��yla birlikte insan kaynakl� ihmaller sonucu her y�l yaz aylar�nda orman yang�n� meydana geliyor. Ancak yang�n söndürme uçaklar�n�n kapasitesinin yetersizli�i, bölgeye göre olmay�� çok say�da nedenden kaynakl� orman yang�nlar� söndürülemiyor, ekosistem yok olma tehlikesiyle kar�� kar��ya kal�yor, hayvanlar katlediliyor...

Öte yandan itfaiye i�çileri, orman emekçileri, gönüllüler gerekli ekipmanlardan, koruyucu k�yafetlerden yoksun çal��maya zorlan�yor. Açl�k ve yoksulluk ücretlerine mahkum edilen bu emekçiler, bir yandan geçim s�k�nt�s�n�n verdi�i dalg�nl�k, bir yandan da i�çi sa�l�� ve güvenli�inden mahrum çal��t�klar� ko�ullarda i� cinayetinde katlediliyor. Eski�ehir'de 5'i orman emekçisi, 5'i gönüllü; Bursa'da ise bir itfaiye emekçisi orman yang�n�n� söndürme çal��mas�nda ya�am�n� yitirdi. �üphesiz ki bu ölümler i� cinayeti. Ancak iktidar olu�abilecek tepkilerin önüne geçmek için an�nda, bilindik yöntemle katledilen i�çileri "�ehit" ilan etti. Fakat Tar�m ve Orman Bakanl��, sahaya sürdü�ü i�çileri ekipmans�z çal��t�rd�� görüntüleri sosyal medyada servis etti. Bakanl��n bu itiraf� k�sa sürede tepki toplad�.

Halk günlerdir kendi imkanlar�yla orman yang�nlar�n� söndürmeye çal��arak devletin i�ini üstleniyor. Peki hem ekoloji, hem de emek mücadelesi nas�l yürütülmeli. Emekoloji mücadelesi bugün neden bu kadar gündemde ve neden önemli Polen Ekoloji Kolektifi'nden Derya Sever'le konu�tuk.

KAZA YA DA DO�AL AFET DE��L S�STEMAT�K �� C�NAYET�D�R

Orman yang�nlar�n� söndürme çal��malar� kapsam�nda �u ana dek 6 i�çi ve 5 gönüllü ya�am�n� yitirdi. Öncelikle bu konu hakk�nda neler söylersiniz?
Eski�ehir, Bursa'da ve �zmir yang�nlar�nda ya�anan i�çi katliamlar�, kaza ya da do�al afet de�il sistematik i� cinayetidir. Türkiye Ormanc�lar Derne�i ve alan�nda uzman akademisyenlerin aç�klamalar�, bu katliamlar�n arkas�nda çok say�da yap�sal ihmal ve yönetim zafiyeti oldu�unu net biçimde ortaya koymaktad�r. Bu katliamlar�n kökeninde, eme�i ve do�ay� sermaye için de�ersizle�tirip araçsalla�t�ran neoliberal devlet politikalar�n�n, Marx'�n analiz etti�i biçimiyle, ya�am� kar u�runa yok eden sistematik ve s�n�fsal tahakküm yatmaktad�r.

DEVLET ��Ç�YE SADECE ÜRET�M SÜREC�NDE DE��L ÖLÜM KO�ULLARINDA DA HÜKMED�YOR
2019 y�l�nda Orman Genel Müdürlü�ü'nün (OGM) bütçesinin toplam bütçe içindeki pay� yüzde 4,5 iken, bu oran 2025'te yüzde 3,3'e dü�ürülmü�tür. Öte yandan sermayenin vergi borçlar� silinirken, yang�n söndürmenin riskli ve ölümcül yükü, zaten ücretli kölelik ve güvencesiz ko�ullarda çal��an i�çilerin s�rt�na yüklenmi�tir. Orman yang�nlar�ndaki do�a, i�çi ve emekçi katliamlar�n�n temelinde e�itimsizlik, deneyimsiz personel çal��t�rma ve yetersiz ekipman gibi ciddi sorunlar yat�yor. Örne�in, yang�nda hayat�n� kaybedenlerden bir k�sm�n�n yeni i�e al�nm��, tecrübesiz gençler oldu�u ve göstermelik e�itim ald�klar� belirtiliyor. Hatta orman i�çilerinin e�itiminde önemli rol oynayan Buca'daki Orman Yang�nlar� ��çi E�itim Merkezi'nin 2019'da kapat�lmas�, bu yetersizli�in somut bir örne�i olarak kar��m�za ç�k�yor. Yang�nda maskesini takan bir çal��an�n kurtuldu�u, takmayanlar�n ise dumandan zehirlenerek hayat�n� kaybetti�i bilgisi, en öncelikli yeterli güvenlik ekipmanlar�n�n sa�lanmamas�n�n bu katliamlar� nas�l do�rudan etkiledi�ini gösteriyor. Eski�ehir'deki katliam�n üzerinden henüz iki gün geçmi�ken, Tar�m ve Orman Bakanl��'n�n pamuklu ti�ört ve basit maskelerle yang�na müdahale eden i�çileri övgüyle sunmas�, devletin i�çiye yaln�zca üretim sürecinde de�il, ölüm ko�ullar�nda da nas�l hükmetti�ini; eme�in de�ersizle�tirilmesinin, ya�am�n de�ersizle�tirilmesinden ba��ms�z olmad��n� tüm aç�kl��yla gözler önüne sermektedir.

POL�T�K MÜDAHALES�ZL�K STRATEJ�S�N�N DO�RUDAN SONUCU
Ayr�ca, orman i�çilerinin personel eksikli�i nedeniyle 6 i�çinin yapmas� gereken i�i 1-2 ki�inin yapmak zorunda kalmas�, 24 saat kesintisiz ve kölece çal��ma ko�ullar�na maruz kalmalar�, ta�eron i�çilik, sürekli rotasyonla co�rafi ko�ullar�n bilinmemesi, dü�ük ücretler, primler ve izin/sendikal haklar�n�n gasp edilmesi gibi ko�ullar bu katliamlara davetiye ç�kar�yor. Eskiden yang�nla mücadelede büyük rol oynayan orman köylülerinin mükellefiyetinin kald�r�larak yerine getirilen gönüllülük sistemi de yerel bilgiyi ortadan kald�rm��t�r. Tüm bunlar, yang�nlar� kaza ya da do�al afet olarak geçi�tirmek yerine, politik müdahalesizlik stratejisinin do�rudan bir sonucu olan i� cinayetleri olarak ele al�nmas� gerekti�ini kan�tlamaktad�r.

YA�ANAN BU YIKIMLAR YA�AM HAKKIMIZIN S�STEMAT�K �HLAL�D�R
Do�ay� ve eme�i birer kayna�a dönü�türen sistem, bu katliamlarla Marx'�n ifadesiyle "can�n�/canl�s�n� ölçme, biçme, tasnif etme, sayma, sonunda araç ve ölü hale getirme" i�lemini hayata geçirmektedir. Bugün kar��m�zda duran "�irketle�mi� devlet, devletle�mi� �irket" yap�s�, do�al kaynaklar� ve eme�i finansal krizleri a�mak ve sermayeye yeni de�erlenme alanlar� açmak için araçsalla�t�rmaktad�r. Bu tablo, orman yang�nlar�n�n ard�ndaki neoliberal politikalar�n, politik müdahalesizlik stratejilerinin ve kapitalist açgözlülü�ün çok yönlü bir yans�mas�d�r. Ya�anan bu y�k�mlar ya�am hakk�m�z�n sistematik ihlalidir.

TÜRK�YE'N�N �ZLED�� SERMAYE ODAKLI YOLLA 4 DERECEL�K FELAKET KAÇINILMAZ

Orman yang�nlar� birer afet iken iktidar�n politikalar� sonucu bir katliama dönü�üyor. Orman yang�nlar�na kar�� ne yapmak gerekiyor?
Orman yang�nlar�n�n birer katliama dönü�mesi, mevcut iktidar�n uygulad�� neoliberal politikalar ve gözard� etti�i ihmallerle do�rudan ili�kilidir. Orman yang�nlar�n�n yüzde 90'dan fazlas� insan kaynakl� nedenlerle ortaya ç�k�yor. Özellikle enerji nakil hatlar�ndan kaynaklanan yang�nlar, tüm yang�nlar�n say�s�n�n küçük bir k�sm�n� olu�tursa da, yanan orman alan�n�n dörtte birinden fazlas�n� kapsayarak büyük zararlara yol açmaktad�r. Bunun temel nedeni, enerji üretimi ve da��t�m�n�n özelle�tirilmesi ve halk�n ödedi�i kabar�k faturalara ra�men �irketlerin maliyetten k�smak için bu hatlar�n bak�m�n� yapmamas� ve ormanl�k alanlardan geçirmesidir. Yine neoliberal sistemin neden oldu�u küresel iklim de�i�ikli�i ve kurakl�k ise yang�nlar�n �iddetini ve yay�lma h�z�n� art�rarak mevcut durumu daha da kötüle�tirmektedir. �klim krizini durdurmak bir yana, onu derinle�tiren; ekolojik y�k�m� ve emisyonlar� art�ran enerji ve madencilik politikalar�yla kar�� kar��yay�z. Türkiye'nin izledi�i bu sermaye odakl� yol, küresel ölçekte model haline gelse, 2 derecelik e�ik de�il, milyarlarca türü yok edecek 4 derecelik bir felaket kaç�n�lmaz hale gelir.

BÜTÜNCÜL B�R YANGIN SÖNDÜRME YÖNET�M� ZORUNLU
Ancak as�l sorun, ormanlar�n madencilik, turizm ve enerji gibi rant odakl� sektörlere tahsis edilmesiyle orman alanlar�ndaki insan hareketlili�inin artmas�, ormanlar�n parçalanmas� ve yang�n riskinin yükselmesidir. Bu durum, torba maden yasa ve iklim kanunu ile daha da artacakt�r. Ayr�ca, Türk Hava Kurumu'na ait 8 yang�n söndürme uça��n�n yang�n sezonu ba�lamadan önce sat��a sunulmas�, yang�nla mücadeledeki kurumsal çökü�ün bir ba�ka göstergesidir. Söndürme araçlar�n�n ve yak�tlar�n �irketlerden ve ta�eronlardan temin edilmesi, OGM'nin mevcut bütçesini yang�n önlemeye de�il faize yat�rmas�, ya�ama kar�� i�leyen devlet-�irket yap�s�n�n yüzünü bir kez daha ortaya ç�karmaktad�r. Bu çerçevede, orman yang�nlar�, ne yaln�zca do�a meselesidir, ne de sadece bir i� güvenli�i sorunudur. Bu yang�nlar, yaln�zca rant u�runa yak�lan ormanlar�n de�il, i�çi sa�l��n� ve ya�am�n� hiçe sayan derin bir sistem krizinin çarp�c� sembolüdür. Bu kriz, kapitalizmin yaratt�� tahribatla yüzle�meden çözülemez. Dolay�s�yla çözüm; do�ay� ve eme�i savunan, yerinden kat�l�mc�, planl� ve s�n�fsal bir politik hatt�n in�as�nda yatmaktad�r. Yang�nla mücadelede yaln�zca söndürmeye de�il, yang�n� önlemeye odaklanan bir paradigma de�i�imi gereklidir. Bu da iklim krizi, enerji politikalar�, k�rsal yoksulluk, i�çi güvenli�i ve ücretli kölelik gibi yap�sal sorunlar� birlikte ele alan bütüncül bir yang�n yönetimi yakla��m�n� zorunlu k�lar.

EMEKOLOJ� MÜCADELES� ÇOK BOYUTLU B�R D�REN�� HATTI ÖRMEKT�R

Ekoloji ve emek mücadelesini bir arada yürütülmesi gerekti�ini söylediniz. Bu nas�l mümkün olur?
Orman yang�nlar� ba�lam�nda emekolojinin yeri ve mücadelenin nas�l geli�tirilmesi gerekti�i, bu felaketlerin yaln�zca ekolojik bir y�k�m olmad��n�, ayn� zamanda kapitalist üretim ili�kilerinin kar maksimizasyonu güdüsünden kaynaklanan ve i�çinin bedeni ile mücadele alan� üzerindeki etkileriyle iç içe geçen bir sorun oldu�unu vurgular. Emekoloji mücadelesi, yaln�zca yang�nla mücadeledeki teknik yetersizlikleri de�il, ormanlar�n sermayeye devredilmesini, i� güvencesizli�ini, mevsimlik ve ta�eron çal��may�, e�itimsizli�i ve i� güvenli�i eksikli�ini de kapsayan çok boyutlu bir direni� hatt� örmelidir. Bu mücadelenin temel ad�mlar� aras�nda, i�çilerin kar�� kar��ya kald�� meslek hastal�klar�n�n ve i� cinayetlerinin belgelenmesi, bu felaketlerin politikle�tirilmesi ve kapitalist sistemin sonucu olarak te�hir edilmesi yer almal�d�r.

��Ç� SINIFININ KURTULU� MÜCADELES� EKOLOJ�K KURTULU�U DA �ÇERMEL�D�R
Ayr�ca, orman yang�n i�çilerinin çal��ma ve ya�am ko�ullar�n�n iyile�tirilmesi, yeterli ve güncel i� güvenli�i e�itimlerinin sa�lanmas�, koruyucu ekipman eksikliklerinin giderilmesi, güvencesiz istihdama son verilerek sosyal güvenlik haklar�n�n tam olarak tesis edilmesi, sendikal haklar�n tan�nmas� ve yerel halk�n bilgisiyle birlikte kolektif savunma mekanizmalar� in�a edilmesi gibi somut talepler hayati önem ta��maktad�r. Yerel halk�n, çiftçilerin, mevsimlik tar�m i�çilerinin ve fabrika, orman, maden i�çilerinin gündemini birle�tiren toplumsal bir örgütlenme hedeflenmelidir. Bu, ekonomik sendikac�l��n ötesine geçerek, ya�am�n tüm veçhelerini kapsayan, sermayenin do�a ve eme�i sömürerek yaratt�� y�k�ma kar�� esnek ama merkezile�mi� çapraz dayan��ma a�lar� kurmay� gerektirmektedir. Ekolojik y�k�ma kar�� mücadelenin s�n�fsal temeli aç��a ç�kar�lmal� ve i�çi s�n�f�n�n kurtulu� mücadelesi, ayn� zamanda ekolojik kurtulu�u da içermelidir. Bu, emek ve ekolojinin art�k d��sal de�il, ayn� varl�k temeline dayanan birle�ik ve politik bir mücadeleye dönü�mesi anlam�na gelmektedir. Bu bütünsel yakla��mla, kapitalizmin yaratt�� y�k�m döngüsü k�r�labilir ve ya�anabilir bir gelecek in�a edilebilir.

'Ekolojik y�k�ma kar�� mücadelenin s�n�fsal temeli aç��a ç�kar�lmal�'

�lgili Haberler